Typografia i liternictwo
Z: flickr.com (tarale)
Typografia ma zastosowanie w wielu dziedzinach związanych ze znakami pisarskimi, jak technika druku wypukłego, poligrafia czy drukarstwo. Zajmuje się budową znaków oraz ich układem, a także układaniem tekstów z tych znaków. Jest nieodłączenie związana z liternictwem, czyli ze sztuką projektowania liter i ich wykonywania.
Typografia ma również trzy znaczenia:
- technika druku wypukłego,
- oficyna, czyli historyczna nazwa drukarni,
- sztuka opracowania materiału tekstowego we wszystkich publikacjach, które wydawane są drukiem.
Liternictwo określa zastosowanie znaków pisarskich. Zajmuje się także pojedynczymi napisami, a także tworzeniem specjalnych, indywidualnych krojów liter, które nie muszą przypominać standardowego kroju. Liternictwem może być nie tylko drukowanie liter, ale ich ręczne malowanie czy wykuwanie, a także odlewanie.
Liternictwo ma bardzo bogatą historię, a jej najwcześniejsze znane zastosowanie spotkamy w alfabecie fenickim i ugaryckim. Sam kształt liter został następnie zapożyczony przez Greków, a później – przez Etrusków.
W II wieku p.n.e. powstał w Starożytnym Rzymie kapitel rzymski (zwany także kapitał). Pismo to było używane do ozdabiania np. budowli. Kolejny rodzaj pisma – kapitała kwadratowa, używane było do pisania tuszem na papirusie, a kapitała wiejska – w codziennym użytku. Około dwa wieku później stworzono uncjałę, pismo posiadające zaokrąglone linie proste wraz z kantami.
Kolejny rodzaj pisma powstał w średniowieczu, a wywodził się od rzymskiej kursywy minuskulnej. Jego nastepcą była minuskuła karolińska, głównie używana przez świtę Karola Wielkiego. XII wiek przyniół pismo gotyckie, a do pisania używano trzcinowy patyczek lub pióro gęsie. Pismo te charakteryzowało się ostrymi kształtami oraz licznymi ozdobnikami.
Renesans z kolei przyniósł powrót do czasów antycznych. Mocno rozwinęła się szkoła kaligrafii, której ośrodek znajdował się we Florencji. Powrócono do minuskuły karolińskiej, lekko tylko zmodyfikowanej. Nowy twór nazwany został pismem humanistycznym. W XV wieku utworzono antykwę, pismo czerpiące garściami z kapitały rzymskiej oraz z minuskuły karolińskiej, a także pismo pisane kursywą – italika. Wynalezienie druku stało się pretekstem do eksperymentowania ze wzorami i kształtem znaków.
Kolejne epoki w postaci baroku, rokoko czy klasyzyzmu przyniosły fantazyjne i mocno ozdobione litery. W XIX wieku powstało pismo zwane egipcjanką, które było uproszczone.